Willem II (The Hague, 6 December 1792 - Tilburg, 17 March 1849)
King of The Netherlands and Grand Duke of Luxembourg (1840 - 1849)
“One must march with one’s century, one must freely walk the constitutional path. There is no other way left for the sovereigns.”

Willem II was born the eldest son of his father, the authoritarian reformer Willem I, and his father’s wife Wilhelmine, Princess of Prussia. He fled to England with his parents and later came to the Berlin court in Prussia. Here he internalised all the “Prussian virtues” at an early age, especially an appreciation of everything military. He was educated at the military academy in Berlin and then joined the English army, with which he fought in Spain under General Wellington against Napoleon. Wellington commented on his eager young adjutant: “The Prince is a brave young man, and that is everything ...”. Because of his tall, very slender figure, he was somewhat derisively called “Slender Billy” by the English troops.

In 1813 he returned as Crown Prince to The Netherlands, where his father had ascended the throne as the first sovereign monarch from the House of Nassau-Orania. He was able to prove his military prowess in 1815 as commander of the Dutch troops in the battles of Quatre-Bras and Waterloo, where he was slightly wounded on 18 June at the site of today’s “Lion’s Hill”. Previously, in 1813/14, he had become engaged to the daughter of the future English King George IV, Charlotte Augusta. The union was broken off again on the part of the English princess; she eventually married Leopold of Saxe-Coburg and Gotha, later King Leopold I of Belgium. Willem in turn married the daughter of the Russian Tsar Paul I, Anna Pavlovna. This marriage produced four sons and one daughter.

Personal bravery, but also impulsiveness and an unbalanced character -- but above all the political naiveté of the heir to the throne -- repeatedly led to conflicts with his father, King Willem I. The Crown Prince sympathised with the Belgians, took up residence primarily in Brussels as Dutch Minister of War, and in 1816 conspired with exiled Frenchmen who promised him the succession to the Bourbon King Louis XVIII if Belgium were to become part of France. His worried wife Anna Pavlovna reported this conspiracy to her brother Tsar Alexander I, who immediately warned the king his father of the incipient treachery. Despite an ensuing heated argument with his father, Willem again played a negative role during the Belgian uprising: King Willem I sent his son to Belgium in 1830 at the head of a Dutch army to restore order, a mission which thoroughly failed. Instead, the Dutch heir to the throne recommended himself to the Belgians as a candidate for the throne. After this new affront to Willem I, the Crown Prince withdrew to England in 1831.

After his father’s abdication in 1840, he began his own government with energetic measures against the growing financial crisis in his country. Eventually, he was forced to give in to the pressure of the momentum of the European revolutions of 1848, which seriously threatened the existing monarchies, and to enter into negotiations with the Dutch Prime Minister of the time, Johan Rudolf Thorbecke. He was compelled to agree to the introduction of a constitution and the transformation to the parliamentary monarchy that still exists today. Despite his statement on these events which is cited above, he did not become a liberal.

During his reign, Willem II developed a fondness for the city of Tilburg in North Brabant. He moved his military headquarters to Tilburg and had a palace built there in 1847, two years before his death. Even today, the name of the professional football club in the city of Tilburg, “Willem II Tilburg”, bears witness to the King’s popularity, although he himself had nothing to do with the later founding of the sports club in 1896. Willem II died in Tilburg on 17 March 1849 and was buried in the Orange family crypt in the Nieuwe Kerk in Delft.

Het portret van de koning op de munten is van tegenovergestelde kant genomen in vergelijking met het borstbeeld van Koning Willem I. Willem I kijkt naar rechts terwijl Willem II naar links kijkt (met uitzondering van de gouden munten).

Bij de Muntwet van 26 november 1847 werd de tot nu toe geldende dubbele standaard afgeschaft en de zilveren standaard ingevoerd, terwijl het gehalte en het gewicht van de 25, 10 en 5 cent werden verlaagd.

Wel werden er nog enkele gouden munten geslagen voor de handel met het buitenland, stukken van 20, 10 en 5 gulden, echter zonder waardeaanduiding maar met vermelding van het gehalte aan goud en het gewicht. Zij werden naar oud gebruikt bij gouden dukaten ‘Negotiepenningen’ genoemd dat wil zeggen, dat ze geen vaste koers hadden maar dat de waarde fluctueerde met de goudprijs. Het was echter geen succes en enkele jaren later, na 1853, is men met de aanmunting gestopt. Tot begin 1842 werd de muntslag van 10, 21/2 en 1 gulden met het jaartal 1840 nog voortgezet omdat de nieuwe muntstempels met portret Willem II nog niet beschikbaar waren.

Onder zijn regering kwam een belangrijke hermunting tot stand. In de loop van 1845 – 1849 werden bijna alle provinciale geldstukken ingetrokken ingevolge de Wet van 18 december 1845, ‘nopens de inwisseling der nog in omloop zijnde provinciale– en generaliteitsmunten’, Staatsblad nr. 90 en bij Uitvoeringsbesluiten 1846, nrs. 5, 7, 10, 12, 22, 49 en 64. Een bedrag van ruim ƒ 86.000.000 aan oude zilveren speciën werd daardoor buiten omloop gesteld. Vele van deze munten waren ontzettend gesnoeid. Op het totale gewicht van de ingeleverde stukken maakte dit bijna 8% uit: sommige stukken waren niets meer dan misvormde stukjes zilver!

Uit de tabellen die Dr. Vrolik – op citaat – in zijn boekje geeft, is onderstaande lijst van de tussen 1842 en 1849 ingeleverde munten samengesteld, gerangschikt naar het aantal.

Provinciale munten

aantal ingeleverde munten

Al deze aantallen maken echter maar een klein gedeelte uit van het aantal munten, dat hier geslagen is tussen de jaren 1641 – 1808, volgens Dr. Vrolik blz. 108 zelfs maar 6 gedeelte. Tezamen met het reeds tussen 1816 – 1842 versmolten exemplaren maakt het nauwelijks 5 deel van het geslagen aantal uit. Het grootste gedeelte is dus behalve de betrekkelijk weinige stukken, die zich in verzamelingen en in de munthandel bevinden, in de loop der jaren verloren gegaan. Af en toe komt er door een muntvondst nog wel eens iets aan het licht.

In 1849 was de gehele hermunting van de oude zilveren speciën voltooid.

Het was dus geen wonder dat, juist in deze jaren dat de oude provinciale munten werden ingetrokken, vele bekende verzamelingen en kabinetten zijn ontstaan. Hierdoor zijn gelukkig vele munten voor het nageslacht bewaard gebleven. Ook het standaardwerk van P. Verkade over de Nederlandse munten sinds 1576 is in die jaren geschreven.