Historical overview King Willem III

Koning Willem III

Willem III was de oudste zoon van Koning Willem II en Anna Paulowna, Groothertogin van Rusland. Hij huwde op 18 juni 1839 met Sophia, Prinses van Württemberg, die op 3 juni 1877 overleed. De drie zoons uit dit huwelijk geboren overleden allen vóór de dood van hun vader. Op 7 januari 1879 hertrouwde hij met Adelheid Emma, Prinses van Waldeck–Pyrmont. Hij overleed 23 november 1890 op paleis Het Loo.

De dubbele, enkele en halve Negotiepenningen van respectievelijk 20, 10 en 5 Gulden zijn slechts in geringe aantallen gemunt, daar de handel ze niet begeerde. De waarde was namelijk niet stabiel, maar steeg en daalde met de goudprijs. Bij de Wet van 6 juni 1875, Staatsblad nr. 117, zijn ze afgeschaft. In plaats hiervan werd een nieuw 10 Guldenstuk ingevoerd. De aanleiding hiervoor was, dat het nieuwe Duitse Rijk in 1871 tot de gouden standaard overging en gouden 20 Markstukken ging slaan. Bovendien waren in Californië en Australië grote goudaders ontdekt.

Wat de gouden Dukaten betreft, deze zijn in hoofdzaak voor de handel op Nederlands Oost–Indië aangemunt, merendeels in opdracht van de Javasche Bank, de Nederlandse Handels–maatschappij e.a. en naar Indië uitgevoerd. De Dubbele Dukaten waren niet in trek, zodat hiervan slechts enkele proefstukken werden aangemunt.

In verband met de nieuwe muntwet van 1847 werden in de loop van 1849 – 1850 de zilveren munten van Koning Willem I, welke volgens de muntwet van 28 september 1816 waren geslagen, ingetrokken. Dat zijn dus alle zilveren munten behalve de Rijksdaalder en Gulden van 1840 met het oudere hoofd. De inwisseling van de grote zilveren munten (standpenningen) viel niet mee:

Van de 3 Guldens ruim 3.000.000 stuks geslagen, werden er nog geen 200.000 ingeleverd; van de Guldens, ruim 6.000.000, ± 350.000 stuks; van de ½ Guldens, bijna 500.000, nog geen 100.000 stuks.
Van de kleinere zilveren munten (pasmunten) werd meer ingewisseld:
Van 25 Cent, bijna 45.000.000, werden ±30.000.000 stuks ingewisseld; van 10 Cent, ruim 17.000.000, ruim 14.500.000 stuks en van 5 Cent, ruim 3.000.000, werden ruim 2.000.000 stuks ingewisseld.

Volgens het Koninklijk Besluit van 9 juni 1850 hielden op 23 juni 1850 de gouden 10 en 5 Guldenstukken van Koning Willem I ook op wettig betaalmiddel te zijn. Zij konden echter als Negotiepenning in omloop bljven. Van de ruim 15.760.000 geslagen 10 Guldenstukken zijn er ruim 4.500.000 ingewisseld en van de ruim 3.000.000 5 Guldenstukken ruim 950.000 stuks.

Volgens de wet van 28 maart 1877 werd de koperen pasmunt vervangen door bronzen stukken. Dit muntbrons was harder dan het zuivere koper. De slijtage werd daardoor beperkt. De oude koperen Centen en ½ Centen (met de gekroonde W) werden op 31 december 1883 buiten omloop gesteld. In West–Indië echter pas ingevolge de wetten van 24 december 1886, Staatsblad 233 voor Suriname op 31 oktober 1887 en voor Curaçao, Staatsblad 234 op 31 december 1887.
Door inwisseling en versmelting zijn toen 77.858.850 koperen Centen (circulatie geraamd op 142.000.000 stuks) en 19.339.628 (circulatie geraamd op 110.400.000 stuks) ingetrokken.

In de Muntverslagen leest men vaak, dat voor de aanmunting van de nieuwe munten van Koning Willem III, behalve baren zilver en ingetrokken muntspeciën, ook vele buitenlandse munten zijn gebruikt: o.a. Franse 5 Francstukken, Zuid-Amerikaanse Piasters, Duitse Konventionstalers, Russische Roebels, Skandinavische Talers, Scudi van Napels, Amerikaanse Dollars, Maria-Theresia Talers, Oostenrijkse 20 Kreuzerstukken enz. Zo gebruikte men voor de Gouden Tientjes, behalve baren goud, gouden 20 Francstukken, Amerikaanse 10 Dollars (Eagles), Engelse Sovereigns, Oostenrijkse Dukaten, Russische 10 Roebels enz.

Lang niet alle geslagen munten bleven in Nederland. Veel van de aangemunte stukken zijn verzonden naar de Overzeese Gebiedsdelen. Zo zijn er bijv. van de zilveren standpenning (Rijksdaalder, Gulden en halve Gulden) van de jaren 1840 t/m 1870 langs officiële weg (door het departement van Koloniën en door de Nederlandsche Handelmaatschappij) ongeveer 70% uitgevoerd, voornamelijk naar Nederlands Indië. Van de zilveren pasmunt (25, 10 en 5 Cent) in hetzelfde tijdvak ongeveer 16% (van het totaal aantal kleine zilveren Stuivertjes is ongeveer 20% naar Nederlands West–Indië gezonden) en van de koperen pasmunt (1 en ½ Cent) ongeveer 8%.

Doordat in Nederland door verzamelaars hogere prijzen werden betaald zijn in het begin van de zeventiger jaren vele rijksdaalders, guldens en halve guldens naar Nederland teruggekomen. Vele daarvan zijn in verzamelingen terechtgekomen maar ook zijn grote partijen vanwege de hoge zilverprijs eind 1979 en begin 1980 omgesmolten. Hierdoor is een verschuiving opgetreden in de zeldzaamheidsgraad van deze munten.