Wilhelmina (Den Haag, 31 augustus 1880 - Het Loo, 28 november 1962)
Koningin (1890-1948)
"De enige man in de Nederlandse regering" (Winston Churchill)

Wilhelmina, de dochter van Koning Willem III uit zijn tweede huwelijk met Emma van Waldeck-Pyrmont, was pas tien jaar oud toen haar vader stierf. Haar moeder nam het regentschap over als titulair koningin voor de minderjarige dochter tot zij meerderjarig was. Ze werd bijgestaan door een voogdijraad, die het niet altijd met haar eens was. De koningin besteedde veel aandacht aan de religieuze opvoeding van haar dochter en zorgde ervoor dat er aan het hof en in de hogere kringen Nederlands gesproken werd en geen Frans of andere wereldse talen. Dit leverde haar het respect van de Hollanders op, vooral omdat Emma het goede voorbeeld gaf en meteen na haar huwelijk Nederlands was gaan leren. De reputatie van het koningshuis had zwaar geleden onder het koppige gedrag van Willem III en zijn moreel laakbare levensstijl. Nu kreeg Holland een regentes die discipline, plichtsbesef en werkijver centraal stelde. Haar nabijheid tot het volk en haar versterking van de constitutionele monarchie maakten haar tot de moderne vormgever van het koningschap in Nederland, dat tot op de dag van vandaag liberaal is en zich openstelt voor het volk.

De jonge koningin Wilhelmina, die op 6 december 1898 gekroond werd, kon haar regeerperiode bouwen op deze fundamenten, die de reputatie en integratieve kracht van de monarchie in Nederland versterkt hadden. Hoe populair moeder en dochter waren blijkt uit het feit dat op hun vijfde verjaardag voor het eerst 'Prinsessedag' gevierd werd op initiatief van de nationale liberalen. Na lange onderhandelingen trouwde Wilhelmina in 1901 met hertog Heinrich zu Mecklenburg. Bij het huwelijk verlangde ze van haar man "... dat hij zich als Nederlander beschouwt, uitsluitend als Nederlander...". Wilhelmina reed op haar huwelijksdag in de gouden koets die de Amsterdammers haar ter gelegenheid van haar inhuldiging geschonken hadden. Vandaag de dag gaat de koning of koningin van Nederland op de derde dinsdag in september, op 'Prinsjesdag', in deze koets naar het parlement om de jaarlijkse Troonrede te houden. Het huwelijk was niet gelukkig; in 1909 werd hun enige kind geboren, Juliana, waarmee de dynastie veiliggesteld werd.

Wilhelmina ontwikkelde zich tot een politiek sterke koningin die zich, net als haar vader, staande wist te houden binnen de parlementaire monarchie zonder deze te verstoren. Tijdens de oorlogsjaren tussen 1914 en 1918 verdedigde Wilhelmina krachtig de neutraliteit van Nederland ten opzichte van de buitenwereld, wat haar bij de bevolking zeer in dank afgenomen werd. Toen de Duitse keizer Willem op 10 november vanuit Spa in België naar het neutrale Nederland vluchtte, beschouwde koningin Wilhelmina zijn gedrag als plichtsverzuim, maar verleende hem na twee dagen aarzelen asiel in Huis Doorn vanwege de nauwe familiebanden. Hierdoor werd zijn uitlevering aan de Entente als oorlogsmisdadiger voorkomen. In het interbellum vond Wilhelmina met haar vrome en conservatieve houding weinig aansluiting bij de zich geleidelijk pluralistisch ontwikkelende samenleving. Hoewel ze in de jaren dertig verschillende keren in Duitsland verbleef, vermeed ze elke ontmoeting met het naziregime. In 1934 stierf haar man; het jaar van haar 40-jarig troonsjubileum, 1938, werd al overschaduwd door de toenemende oorlogsdreiging. Kort voordat de Duitse Wehrmacht Nederland bezette in weerwil van de neutraliteitsstatus, kon Wilhelmina op een Engels oorlogsschip naar Londen vluchten. Hier vormde ze een regering in ballingschap. Haar energieke en charismatische toespraken op de BBC maakten haar tot een symboolfiguur van het Nederlandse verzet en maakten zelfs indruk op premier Winston Churchill. In 1945 keerde ze terug naar het bevrijde Nederland. Ze reageerde met onbegrip op de Indonesische inspanningen voor onafhanke- lijkheid; pas na een jarenlange oorlog van 1945 tot 1949 kon de voormalige kolonie Nederlands-Indië zichzelf bevrijden. Op 4 september 1948 deed koningin Wilhelmina afstand van het koningschap ten gunste van haar dochter Juliana en woonde tot haar dood op 28 november 1962 in afzondering op kasteel Het Loo bij Apeldoorn.

Op de munten is van het regentschap van Koningin Emma niets te bemerken. Zij zijn met titel en portret van Koningin Wilhelmina geslagen, vóór 1898 als kind met loshangend haar en vanaf 1898 met opgestoken haar en met een kroon het zogenaamde ‘kroningstype’. In 1910 werd het borstbeeld meer aan haar leeftijd aangepast en voorzien van een ‘hermelijnen mantel’ terwijl rond 1922 wederom een nieuw portret kwam, aangepast aan de stijl van die tijd. Na de oorlog zijn nog enkele munten geslagen met het jaartal 1948 met een nogmaals gewijzigd portret. In totaal zijn dus vijf verschillende typen portret gebruikt. De Luxemburgse titel op de munten kwam te vervallen, omdat deze troon bij de dood van haar vader Koning Willem III verviel aan Adolph van Nassau.

De Dukaat is, evenals dit het geval was onder Willem III, speciaal naar Nederlands Oost–Indië uitgevoerd en hoofdzakelijk op bestelling van de Javasche Bank en de Nederlandse Indische Escompto Maatschappij aangemunt.