Wie neemt Oxenaar in het 'Ootje'?

Oxenaar overleden op 13-6-2017

Sinds de oprichting in 1814 is De Nederlandsche Bank verantwoordelijk geweest voor het uitbrengen van bankbiljetten en muntgeld in Nederland. Wie de bankbiljetten uit de periode 1814 tot 2002 bestudeert, komt onder andere de namen tegen zoals die van de ontwerpers Lion Cachet, Eppo Doeve, Ootje Oxenaar en Jaap Drupsteen.

Een serie bankbiljetten die bij veel Nederlanders nostalgische gevoelens oproept, betreft de serie “Erflaters 2”, waarbij portretten van figuren uit de vaderlandse geschiedenis de biljetten sierden. Deze biljetten, ontworpen door Ootje Oxenaar, verschenen vanaf begin eind jaren zestig. Opvallend en vernieuwend aan deze serie is onder andere de heldere kleur, en het witte papier.

De in 1929 geboren Hagenaar Ootje Oxenaar vormt dan ook op meerdere gebieden het scharnierpunt in de Nederlandse biljetgeschiedenis.
Oxenaar studeerde aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten. Halverwege de jaren zestig kreeg zijn carrière een grote impuls met twee belangrijke publieke opdrachtgevers. In 1963 ontwierp Oxenaar zijn eerste postzegels voor de PTT en in 1966 ging hij aan de slag als ontwerper voor De Nederlandsche Bank. Onder president Jelle Zijlstra (DNB) mocht Oxenaar een eerste serie biljetten ontwerpen, de al eerder genoemde “Erflaters” serie, waaraan hij tot 1974 aan gewerkt heeft. Na de reeks van 'vrije' kunstenaars was hij de eerste grafisch ontwerper, die ook de taal van drukkers verstond. Oxenaar paste zijn ontwerpen aan de techniek aan. Hij verwierf daardoor bij voorbaat steun in de drukkerij.

100 Gulden type 1970

Bankbiljet ‘Michiel de Ruyter’

Overboord
Vanaf 1980 gaan echter al die 'dappere vaderlanders' onverlet overboord op aandringen van Oxenaar. Hierdoor ontstaat ruim baan voor Oxenaars serie zonder portretten.

50 Gulden type 1982

Bankbiljet ‘Zonnebloem’

100 Gulden type 1977

Bankbiljet ‘Snip’

In het “Ootje”
Zonder dat De Nederlandsche Bank ervan op de hoogte was, verstopte Oxenaar persoonlijke grappen in zijn ontwerpen. Heimelijk kriebelde hij nauwelijks traceerbaar zijn naam Ootje op een briefje van 5, en in het gezicht van Frans Hals zit zijn vingerafdruk van zijn middelvinger verstopt. (klik op de link voor een interessante korte film van ongeveer 5 minuten waarin Oxenaar vertelt over zijn inspiratie en verklapt dat de positionering van de bij op het zonnebloem biljet per ongeluk is ontstaan)

Maar de grootste grap haalde hij uit met het biljet “de vuurtoren” van 250 gulden. In dit ontwerp verwerkte Oxenaar de namen van een speciale vriend, zijn vriendin Ria en zijn kleindochter Hannah. En het watermerk was het konijn van zijn vriendin, zodat iedereen met het konijn van haar in zijn/haar zak liep!

Maar de grootste grap haalde hij uit met het biljet “de vuurtoren” van 250 gulden. In dit ontwerp verwerkte Oxenaar de namen van een speciale vriend, zijn vriendin Ria en zijn kleindochter Hannah. En het watermerk was het konijn van zijn vriendin, zodat iedereen met het konijn van haar in zijn/haar zak liep!

Ootje woonde de laatste jaren van zijn leven in de Verenigde Staten. Daar overleed hij afgelopen 13 Juni 2017 op 87 jarige leeftijd.

De door Oxenaar ontworpen serie biljetten zonder portretten effende het pad voor zijn opvolger Jaap Drupsteen. Drupsteen ontwierp revolutionaire non-figuratieve biljetten, die uit vlakken en blokken bestonden. Aan het aantal blokken was de waarde af te lezen.

Deze serie vormden het sluitstuk van de Nederlandse biljetten, en werd in 2002 overgestapt op de Euro. Alle euromunten hebben een ‘nationale’ kant, de biljetten zijn echter voor alle eurolanden gelijk.